قطعنامه ضدایرانی آمریکا به بن‌بست «وتو» می‌خورد؟/ فارن‌پالیسی جزئیات تشدید تحریم‌های ایران را منتشر کرد

جارستان به نقل از تیک؛ دولت ترامپ در تازه‌ترین اقدام ضد ایرانی خود قطعنامه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل پیشنهاد داده است که طی آن تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران تمدید می‌شود. اما تصویب این قطعنامه با اما و اگرهایی همراه است که فارن پالیسی در تازه ترین گزارش خود ابعاد مختلف آن را بررسی کرده است.

دولت ترامپ پیش‌نویس قطعنامه‌ای را به شورای امنیت سازمان ملل ارائه داده که طی آن تحریم‌های تسلیحاتی ایران که قرار است در ماه اکتبر منقضی شوند، تمدید خواهند شد. فارین پالسی، مجله‌ی خبری سیاسی-اقتصادی آمریکایی با انتشار گزارشی در این باره می‌نویسد که این طرح منجر به بروز درگیری میان کشور‌های دارای حق وتو در شورای امنیت خواهد شد. ۵ عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل شامل آمریکا، فرانسه، روسیه، چین و انگلیس دارای حق وتو در این شورا هستند.

اما جزئیات این پیش‌نویس به چه مواردی اشاره می‌کند؟ این طرح در واقع همه کشور‌ها از جمله ایالات متحده را ملزم می‌کند اقداماتی برای جلوگیری از توزیع، فروش و جابه‌جایی سلاح از سوی ایران به سایر کشور‌ها اتخاذ کند. در ادامه این پیش‌نویس آمده است که اجرای این طرح نیازمند همکاری همه کشور‌های عضو سازمان ملل برای جلوگیری از جابه‌جایی سلاح از طریق سرزمین‌های آنها است، به این معنا که همه کشور‌های عضو سازمان ملل بر اساس این قطعنامه موظف خواهند بود جلوی هرگونه جابه‌جایی سلاح از سرزمین‌هایشان به ایران یا از ایران را بگیرند، همچنین بر اساس این قطعنامه حق دارند هر سلاحی که مشکوک باشد را مصادره و نابود کنند.

این قطع نامه که متن پیش‌نویس آن به رویت فارین پالسی رسیده، در ادامه می‌گوید همه افرادی که تحریم‌های تسلیحاتی را نقض کنند تحت قانون ممنوعیت مسافرتی به آمریکا قرارگرفته و اموالشان ضبط می‌شود.

این پیش‌نویس اما ابعاد دیگری نیز دارد و به همین محدودیت‌ها ختم نمی‌شود، در اقدام دیگری برای افزایش فشار‌ها به ایران، قطعنامه پیشنهادی آمریکا از «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل خواسته تا هرگونه حمله توسط گروه‌های مسلحی که امنیت منطقه را تهدید کنند یا در آزادی دریانوردی در منطقه مداخله کنند را گزارش دهد. این قطعنامه همچنین کمیته ویژه‌ای برای رصد اجرای درست تحریم‌ها در نظر گرفته و یک پنل شامل هشت کارشناس برای بررسی اطلاعات مربوط به نقض احتمالی تحریم‌ها ترتیب داده است. اگر این قطعنامه به تصویب برسد ذیل فصل هفت منشور ملل متحد خواهد بود.

فصل‌های پنجم، ششم و هفتم منشور سازمان ملل متحد از این جهت اهمیت دارد که مکانیزم‌هایی را معرفی می‌کند و وظایف و توانایی‌های شورای امنیت را در آنچه که «حفظ صلح و امنیت بین‌المللی» خوانده شده است، بر می‌شمارد. عنوان فصل هفت منشور ملل متحد، «اقدام در موارد تهدید علیه صلح، نقض صلح و اعمال تجاوز» است و به این ترتیب زمانی که شورای امنیت بخواهد تهدیدی جدی علیه کشوری را مطرح کند، آن کشور را ذیل فصل هفتم قرار می‌دهد.

دیپلمات‌های شورای امنیت سازمان ملل در گفت‌وگو با فارین پالسی اما در این باره می‌گویند: اقدام آمریکا شانس کمی برای جلب حمایت ۱۵ کشور عضو این شورا دارد. یکی از دیپلمات‌های شورای امنیت گفته ابتکار عمل آمریکا شاید حتی مینیموم آستانه رای که ۹ رای است را هم نیاورد.

بر اساس قوانین سازمان ملل در صورتی که یک قطع نامه ۹ رای از میان ۱۵ رای اعضای شورای امنیت را آورده باشد، کشور‌های دارای حق وتو می‌توانند از حق‌شان استفاده کنند. این دیپلمات ارشد شورای امنیت گفته: استفاده یکی از اعضای دائم شورای امنیت از حق وتو چیزی نیست که آمریکایی‌ها در پی آن باشند. همچنین برخی دیپلمات‌های شورا و دیگر کارشناسان حوزه منع گسترش سلاح این اقدام آمریکا را دارای مصرف داخلی خوانده‌اند که ارتباطی به حساسیت این کشور بر رفتار‌های ایران در منطقه ندارد.

«مارک فیتزپاتریک» یکی از مقامات سابق وزارت خارجه آمریکا در امور منع گسترش سلاح که در حال حاضر در موسسه مطالعات استراتژیک و بین‌المللی مشغول به کار است به نشریه فارین پالسی گفته: من یک گمانی دارم و آن اینکه هدف آمریکا از چنین اقدامی، حرکت به سمت قطع نامه تحریم تسلیحاتی است، اما وقتی این اقدام شکست خورد آن‌ها می‌توانند از این بهانه برای استفاده از مکانیزم ماشیه برای تحریم‌ها استفاده کنند و اگر این راهکارشان هم شکست بخورد از همه این ابزار‌ها به عنوان یک نقطه عطف سیاسی در کمپین انتخاباتی استفاده می‌کنند.

به گفته فیتزپاتریک این نقطه عطف از این جهت اهمیت دارد که همه میدانیم چین و روسیه با این اقدام مخالفند. این کار در واقع با هدف توقف ارسال هر گونه سلام از چین و روسیه به ایران انجام نمیگیرد بلکه به نوعی ترامپ را در یک استدلال سیاسی پیروز میکند.

پیش نویس قطعنامه آمریکا هرگونه حمله مسلحانه از سوی ایران علیه آمریکا، عراق و عربستان از جمله سرنگونی پهپاد آمریکایی در سپتامبر ۲۰۱۹، حمله موشکی به دوتاسیسات نفتی عربستان در دسامبر سال گذشته و حمله به پایگاه نظامی عراق در استات کرکوک که به کشته شدن یک آمریکایی و چند عراقی منجر شد را نیز محکوم کرده است.

مکانیزم ماشه، یک بند در برجام است که تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل را در صورت اجرای تعهدات هسته‌ای ایران در این توافق بعد از پنج سال منقضی می‌کند. ایران تا زمانی که ترامپ از توافق هسته‌ای خارج نشده بود به همه تعهداتش کاملا پایبند بود.

به گزارش فارین پالسی از زمانی که ترامپ از توافق هسته‌ای خارج شد و بار دیگر تحریم‌ها علیه ایران را اعمال کرد، تهران برخی مفاد اصلی برجام را زیرپا گذاشته است. از جمله آن‌ها می‌توان به غنی‌سازی اورانیوم بالاتر از سطح اشاره شده در برجام و همچنین افزایش میزان اورانیوم ذخیره شده اشاره کرد.

پیشنویس این قطعنامه در حالی از سوی آمریکا طرح شده که این هفته آژانس بین المللی قطعنامه ای به پیشنهاد سه کشور اورپایی عضو برجام علیه ایران تصویب کرد.

اکنون چین و روسیه به عنوان دو کشور دارای حق وتو در شورای امنیت در روز‌های گذشته عدم رضایتشان را از قطع نامه پیشنهادی آمریکا اعلام کرده‌اند. دیگر کشور‌های امضا کننده برجام از جمله فرانسه، بریتانیا و آلمان، از تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران حمایت می‌کنند، اما با تهدید‌های آمریکا به اعمال مجدد تحریم‌های بیشتر مخالفند و این یکی از نشانه‌های وجود اختلاف نظر میان آمریکا و متحدان اروپایی‌اش بر سر ایران است، اختلاف نظری که می‌تواند سرنوشت پیش‌نویس این قطعنامه و سیاست تشدید فشارها علیه ایران از سوی آمریکا را در هاله‌ای از ابهام قرار دهد.